TP.HCM đang đứng trước một giai đoạn chuyển mình quan trọng với việc sắp xếp và quy hoạch lại đô thị. Mục tiêu chính là giải tỏa áp lực cho khu vực trung tâm, đồng thời kích hoạt các vùng vệ tinh trở thành những cực tăng trưởng mới. Điều này được kỳ vọng sẽ giúp phân bổ dòng vốn đầu tư hợp lý hơn, dựa trên lợi thế của từng khu vực. “Vùng ven” sẽ không còn giữ vai trò phụ thuộc mà dần trở thành những cực tăng trưởng độc lập, chủ động và có sức lan tỏa.
TP.HCM Mở Rộng: Tái Cấu Trúc Đô Thị, Kích Hoạt Vùng Vệ Tinh Thành Cực Tăng Trưởng Mới
Một trong những nghịch lý phổ biến của các siêu đô thị hiện đại là sự quá tải ở khu vực trung tâm khi càng phát triển. Đây không chỉ là bài toán riêng lẻ mà là mẫu số chung của nhiều đại đô thị ở Đông Nam Á như Bangkok, Jakarta, Manila. Tại Việt Nam, TP.HCM cũng đang đối mặt với thách thức này.
Qua nhiều thập niên phát triển nhanh chóng, TP.HCM đã vươn lên trở thành trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước, giữ vai trò đầu tàu tăng trưởng. Tuy nhiên, sự phát triển dồn nén này cũng kéo theo không ít hệ lụy.
Ngược lại, các địa phương giáp ranh như Bình Dương, Bà Rịa – Vũng Tàu dù sở hữu nhiều lợi thế về quỹ đất, vị trí chiến lược và hạ tầng đang phát triển, lại chưa được tích hợp hiệu quả vào một quy hoạch vùng tổng thể. Điều này dẫn đến tình trạng phát triển manh mún, thiếu gắn kết và không tạo được động lực lan tỏa chung cho toàn khu vực. Chính vì vậy, việc hợp nhất TP.HCM, tỉnh Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu là cơ hội để tái cấu trúc toàn diện không gian đô thị, định hình một hệ sinh thái đa cực, tích hợp, liên kết, đủ khả năng cạnh tranh trên quy mô khu vực và toàn cầu. Đây là bước đi quan trọng để kích hoạt vùng vệ tinh phát triển.
Quan trọng hơn, mô hình này còn mang kỳ vọng giải phóng áp lực cho khu vực trung tâm, đồng thời kích hoạt các vùng ngoại vi trở thành những cực tăng trưởng mới, phát triển hài hòa và bền vững trong một tổng thể thống nhất. Thay vì tiếp tục dồn nén mọi chức năng vào một trung tâm quá tải, mô hình TP.HCM mở rộng cho phép phân bổ lại dân cư, dòng vốn và các chức năng đô thị một cách hợp lý, dựa trên lợi thế của từng địa phương.
Trên cơ sở đó, hình thành cấu trúc “4 vùng – 2 trục – 1 hệ sinh thái liên kết”:
- HCM giữ vai trò trung tâm tài chính, dịch vụ cao cấp và đổi mới sáng tạo.
- Bình Dương đảm nhiệm chức năng vùng công nghiệp, logistics, đóng vai trò là đầu tàu sản xuất, chế biến và hạ tầng hậu cần phía Bắc.
- Bà Rịa – Vũng Tàu phát triển thành vùng cảng biển, du lịch, là cửa ngõ giao thương quốc tế và trung tâm nghỉ dưỡng ven biển.
Trong khi đó, các khu vực ven và ngoại vi đảm nhiệm vai trò vùng sinh thái nông nghiệp công nghệ cao, kết hợp bảo tồn môi trường với sản xuất xanh.
Các vùng chức năng này được kết nối hiệu quả thông qua hai trục phát triển chủ đạo: trục Đông – Tây gắn kết các đô thị công nghiệp nội vùng và trục Bắc – Nam liên kết chuỗi cảng biển, logistics và công nghệ cao, tạo nên một hệ sinh thái phát triển liên kết, linh hoạt và bền vững cho toàn vùng TP.HCM mở rộng. Việc phân vai chức năng theo mô hình đô thị đa cực không chỉ góp phần giải tỏa áp lực cho khu vực trung tâm TP.HCM, mà còn mở ra cơ hội hình thành các cực tăng trưởng mới ở vùng ven.
Thông tin các công trình quanh khu vực TP.HCM
Thay vì phải di chuyển vào trung tâm để làm việc, học tập hay tiếp cận dịch vụ, người dân có thể sinh sống và phát triển sự nghiệp ngay tại địa phương mình nhờ hệ thống hạ tầng đồng bộ và sự phân bổ hợp lý các hoạt động kinh tế – xã hội. Mỗi cực đô thị được quy hoạch dựa trên lợi thế sẵn có về vị trí, nguồn lực và kết nối, từ đó tạo nên một cấu trúc phát triển đa trung tâm, lan tỏa và bền vững cho toàn vùng. Đây chính là cách để kích hoạt vùng vệ tinh một cách mạnh mẽ.
Cùng với đó, dòng vốn đầu tư cũng sẽ được tái cơ cấu một cách chiến lược. Những ngành cần diện tích lớn, chi phí hạ tầng thấp như công nghiệp, logistics sẽ ưu tiên phát triển tại Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu. Trong khi đó, các lĩnh vực có giá trị gia tăng cao như công nghệ, tài chính, đổi mới sáng tạo sẽ tiếp tục được tập trung tại TP. Thủ Đức và vùng lõi TP.HCM.
Đặc biệt, khi các dự án được quy hoạch một cách thống nhất và gắn kết theo trục phát triển cùng lợi thế từng vùng, hiệu quả đầu tư được nâng cao và tạo ra sức lan tỏa mạnh mẽ trong toàn bộ không gian kinh tế vùng. Việc phân bố hợp lý các ngành, lĩnh vực và hạ tầng chiến lược giúp giảm áp lực cho trung tâm, đồng thời kích hoạt các cực tăng trưởng mới, thúc đẩy dòng vốn lan rộng thay vì dồn ứ vào lõi đô thị.
Khi các cực phát triển được quy hoạch đúng tầm, trao quyền phù hợp và liên kết bằng cơ chế điều phối linh hoạt, chúng sẽ không còn là “vùng ven” phụ thuộc mà trở thành các trung tâm tăng trưởng chủ động, cùng vận hành trong một mạng lưới đô thị tích hợp, tự cân bằng và thích ứng hiệu quả.
Để đạt được điều đó, cần chuyển từ tư duy địa giới hành chính sang tư duy vùng chức năng, nơi các địa phương hợp lực, chia sẻ hạ tầng và chuỗi giá trị trong một tổng thể thống nhất. Khi đó, TP.HCM không chỉ mở rộng về quy mô, mà còn vươn lên thành siêu đô thị vùng, đủ sức cạnh tranh trong không gian kinh tế ASEAN và quốc tế.
Nguồn: theo SGGP
